श्री हनुमद जन्मभूमि

अंजनाद्री वह स्थान है जहां माता अंजनदेवी ने श्री हनुमंत को जन्म दिया था

श्री हनुमंत भगवान का जन्म - श्रीमद् वाल्मीकि रामायण

श्री हनुमद जन्मभूमि अंजनाद्री किष्किंधा

ಶ್ರಿ ಹನುಮಂತದೇವರ ಬಗ್ಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಾಗಿ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮಾಣವಾಗಿ ಶ್ರೀ ಹನುಮಂತ ದೇವರ ಜನ್ಮ, ತಂದೆ, ತಾಯಿ ಮತ್ತು  ಯಾವ ದೇವತಾ ಅನುಗ್ರದಿಂದ, ಯಾವ ಅಂಶದಿಂದ, ಎಲ್ಲಿ ಯಾವರೀತಿಯಾಗಿ ಜನ್ಮ ಅವತಾರ, ಅಗಿದಿಯೋ ಸಂಪೂರ್ಣ ಜೀವನ ವಿವರಗಳನ್ನು ಶ್ರೀ ರಾಮದೇವರ ದರ್ಶನ, ಅನುಗ್ರಹ, ಚಿರಂಜೀವಿ ಯಾಗಿ, ಭವಿಷ್ಯತ್ ಬ್ರಹ್ಮ ನಾಗಿ ವರಪ್ರಾಪ್ತಿ, ಅಖಂಡ ಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿಯಾಗಿ, ಇತ್ಯಾದಿ ವಿಷಯಗಳು ಸಾಕ್ಷಾತ್ ರಾಮಾಯಣದಲ್ಲಿ ಬಾಲಕಾಂಡ, ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾಕಾಂಡ, ಸುಂದರಕಾಂಡ   ಮತ್ತು ಉತ್ತರಕಾಂಡದಲ್ಲಿ ಸಮಗ್ರವಾಗಿ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಶ್ರೀ ಹನುಮಂತರ ಜನ್ಮ ವಿಶೆಷ ದ ಬಗ್ಗೆ ಶ್ರೀ ಜಾಂಬವಂತರೇ ಶ್ರೀ ಹನುಮಂತನ ಗೆ ಹೇಳುವುದು, ಮತ್ತು ಲಂಕೆಯಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಸೀತಾ ಮಾತೆಗೆ ತನ್ನ ಪರಿಚಿಯವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾ ತನ್ನ ಜನ್ಮ ಬಗ್ಗೆ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಶ್ರೀ ಹನುಮಂತನೇ ಶ್ರೀ  ಸೀತಾ ದೇವಿಗೆ ಹೇಳುವದು, ಮತ್ತು ಉತ್ತರಕಾಂಡದಲ್ಲಿ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಶ್ರೀ ರಾಮದೇವರಗೆ ಅಗಸ್ತ್ಯ ಮಹರ್ಷಿಗಳು ಶ್ರೀ ಹನುಮಂತ ದೇವರ ಜನ್ಮ ವ್ರುತ್ತಾಂತ  ವನ್ನು ತೆಳಿಸುವದು,

ಶ್ರೀ  ಅಗಸ್ತ್ಯ ಮಹರ್ಷಿಗಳು ಶ್ರೀ ಹನುಮಂತ ದೇವರ ಜನ್ಮ ಬ್ಬಗ್ಗೆ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಶ್ರೀ ಹನುಮಂತ ದೇವರ ಉಪಸ್ಥಿತಿದಲ್ಲೇ ಶ್ರೀ ರಾಮನಿಗೆ ಶ್ರೀ ಹನುಮಂತನ ಜನ್ಮ ಬಗ್ಗೆ ಯಥಾವತ್ತಾಗಿ ವಿವರಿಸುವದು ಇತ್ಯಾದಿ ಅನೇಕ ಪ್ರಮಾಣಗಳಿಂದ ಶ್ರೀ ಪಂಪಾಕ್ಷೇತ್ರ ಕಿಷ್ಕಿಂಧೆ ಅಂಜನಾದ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಹನುಮಂತದೇವರ ಜನನದ ಬಗ್ಗೆ ಶ್ರೀ ವಾಲ್ಮೀಕಿ ರಾಮಾಯಣದಲ್ಲಿ ವಿಷೇಷ ವಾಗಿ ವರ್ಣಿಸಲಾಗಿದೆ

ಬಾಲಕಾಂಡ  – 1.17
ಶ್ಲೋ :  ಮಾರುತ ( ಸೌರಸ: ) ಸ್ಯಾತ್ಮಜ:  ಶ್ರೀಮಾನ್ ಹನುಮಾನ್ ನಾಮ ವೀರ್ಯವಾನ್ ৷ ವಜ್ರಸಂಹನನೋಪೇತೋ ವೈನತೇಯಸಮೋ ಜವೇ ৷৷ 15 ৷৷
ತಾತ್ಪರ್ಯ :  ವಾಯುದೇವರು, ಪ್ರಬಲ ಮತ್ತು ಆಕರ್ಷಕ, ವಜ್ರದಂತೆ ಕಠಿಣವಾದ ದೇಹ ಮತ್ತು ಗರುಡನಿಗೆ ಸಮಾನವಾದ ವೇಗವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ  ಹನುಮಂತನೆಂಬ  ಮಗನನ್ನು ಔರಸಪುತ್ರನಾಗಿ  ಪಡೆದನು,
                                                    _____________________

ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾ ಕಾಂಡ – 4.66
ಶ್ಲೋ : ಏವಮುಕ್ತಾ ತತಸ್ತುಷ್ಟಾ ಜನನೀ ತೇ ಮಹಾಕಪೇ |
           ಗುಹಾಯಾಂ ತ್ವಾಂ ಮಹಾಬಾಹೋ ಪ್ರಜಜ್ಞೇ ಪ್ಲವಗರ್ಷಭಮ್ || 20 ||

ತಾತ್ಪರ್ಯ :  – ಮಹಾಕಪಿಯೇ ! ವಾನರನೇ !  ವಾಯುದೇವನು ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದಾಗ ನಿನ್ನ  ತಾಯಿ ಪ್ರಸನ್ನಗೊಂಡಳು. ಮಹಾಬಾಹೋ  ! ವಾನರ ಶ್ರೇಷ್ಠನೇ !  ಅತ್ತೆ ಅವಳು ಆ ಗುಹೆಯಲ್ಲಿ (ಕಿಷ್ಕಿಂಧೆಯಲ್ಲಿ) , ನಿನಗೆ ಜನ್ಮ ನೀಡಿದಳು.
(ಇಲ್ಲಿ ಗುಹಾ ಎಂಬ ಪದಕ್ಕಿ ಕಿಷ್ಕಿಂಧೆ, ಮತ್ತು ಪರ್ವತ ಗುಹಾ ವೆಂಬ ಅರ್ಥಗಳು ಇದ್ದಾವೆ – ಶ್ರೀ ಗೋವಿಂದ ರಾಜೀಯ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ಮತ್ತು ಕಿಷ್ಕಿಂಧೆ ಯಲ್ಲಿ ಇರುವ ಪ್ರಮುಖ ಪರ್ವತಗಳಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಪರ್ವತಕ್ಕೂ ಒಂದೊಂದು ದೊಡ್ಡವಾದ ಗುಹ ಇದೆ  ಈ ಗಲೂ ಸಹಾ ಆ ಗುಹೆಗಳನ್ನು ಸಜೀವವಾಗಿ ನೋಡಬೊಹುದು, ಇಲ್ಲಿ ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾಪರ್ವತ ಗುಹೆಯಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದನು,   ಉದಾ : ಋಷ್ಯಮೂಕ ಪರ್ವತ ದಲ್ಲಿ ಇರುವ ದೊಡ್ಡ ಗುಹೆ, ಸುಗ್ರೀವನು  ಸೀತಾ ಅಮ್ಮನವರ ಆಭರಣಗಳನ್ನು ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಇಟ್ಟಿದ್ದ ಗುಹೆ, ಶ್ರೀ ರಾಮದೇವರ ಆದೆಶದಂತೆ  ಶ್ರೀ ಲಕ್ಷಣ ಸುಗ್ರೀವನನ್ನು ಭೇಟೀ ಮಾಡುವದಕ್ಕೆ ಕಿಷ್ಕಿಂಧೆಗೆ ( ಶ್ರೀ ರಾಮದೇವರು ವನವಾಸದಲ್ಲಿ ನಿಯಮಾನುಸಾರ ಯಾವ ಪಟ್ಟಣ, ಕ್ಷೇತ್ರದ, ನಗರದ ಒಳಗಡೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿವುದಿಲ್ಲ ಕಾರಣ ಅಲ್ಲಿ ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾ ನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ದಿಂದ  ತುಂಗಭದ್ರಾನದಿಗೆ ಹೊರಗೆ ಇರುವ ವನದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಮಾಲ್ಯವಂತ ಪರ್ವತ (ಪ್ರಸ್ರವಣ ಗಿರಿಯಲ್ಲಿ ೪ ತಿಂಗಳುಕಾಲ ನಿವಾಸಮಾ ಡುತ್ತಾನೇ ಇಲ್ಲಿಯೂ ಸಹಾ ಒಂದು ದಿವ್ಯ ಗುಹ ಇದೆ)  ಹೋಗುವಾಗ ಅಲ್ಲಿಯೂ ಸಹಾ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲೆನೆಯದಾಗಿ ಶ್ರೀ ಲಕ್ಷ್ಮಣರು ಇಲ್ಲಿಯೂ ಸಹಾ ಆ ಪರ್ವತದ ದಿವ್ಯ ಗುಹೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರವೇಶಮಾಡುತ್ತಾರೆ, ಮುಂದೆ ಶ್ರೀ ಹನುಮಂತ ದೇವರ ಜನ ವ್ರುತ್ತಾಂತದನಂತರ ಇಂದ್ರ ವಜ್ರಘಾತ ದಿಂದ ಶ್ರೀ ಹನುಮಂತದೆವರು ಭೊಮಿ ಮೇಲೆ ಕಿಷ್ಕಿಂಧೆಯಲ್ಲಿ ಇದೇ ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾಪರ್ವತಮೇಲೆ ಬಿದ್ದನು  ಅದನ್ನು ನೋಡಿದ ವಾರುದೇವರು ತನ್ನ ಪುತ್ರ ಹನುಮಂತನನ್ನು ಎತ್ತಿಕೊಂಡು ಆ ಗುಹೆಗೆ ಗುಹ ಒಳಗಡೆಗೆ ಹೋದನು ಆ ಗುಹವೇ ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾ ಅಂಜನಾದ್ರಿ ಶ್ರೀ ಹನುಮಂತ ದೆವರು ಹುಟ್ಟಿದ ಗುಹೆ, ( ಉತ.ಕಾಂ 49.  ಗುಹಾಂ ಪ್ರವಿಷ್ಟ: ಸ್ವಸುತಂ ಶಿಶುಮಾದಾಯ ಮಾರುತ: )

ಶ್ಲೋ : ಸ ತ್ವಂ ಕೇಸರಿಣ: ಪುತ್ರ: ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞೋ ಭೀಮ ವಿಕ್ರಮ: |
           ಮಾರುತಸೌರಸ: ಪುತ್ರ: ತೇಜಸಾ ಚಾಪಿ ತತ್ಸಮ:  ৷৷ 29 ৷৷

ತಾತ್ಪರ್ಯ : ಈ ಪ್ರಕಾರ ನೀನು ಕೇಸರಿಯ ಕ್ಷೇತ್ರಜ ಪುತ್ರನಾಗಿರಿವೆ. ನಿನ್ನ ಪರಾಕ್ರಮ ಶತ್ರುಗಳಿಗೆ ಭಯಂಕರ ವಾಗಿದೆ, ನೀನು ವಾಯುದೇವರ ಔರಸ ಪುತ್ರನಾಗಿರುವೆ,ಆದರಿಂದ ತೇಜದಿಂದಲೂ ಅವನಂತಯೇ ಆಗಿರುವೆ,

_____________________

ಅರಣ್ಯ ಕಾಂಡ 73: 39,40,41,42,

ಶ್ಲೋ : ರಾಮ ತಸ್ಯತು ಶೈಲಸ್ಯ ಮಹತೀ ಶೋಭತೇ ಗುಹಾ ৷৷
           ಶಿಲಾಪಿಧಾನಾ ಕಾಕು ತ್ಸ್ಥ:  ದು:ಖಂ ಚಾಸ್ಯಾ: ಪ್ರವೇಶನಮ್  :  ৷৷ 39 ৷৷

ತಾತ್ಪರ್ಯ : ಶ್ರೀರಾಮ ಆ ಪರ್ವತದಲ್ಲಿ (ಋಷ್ಯಮೂಕ ಪರ್ವತ) ಒಂದು ದೊಡ್ಡವಾದ ಗುಹೆಯು ಶೋಭಿಸುತ್ತಿದೆ, ಆ ಗುಹೆ ಬಂಡೆಯಿಂದ ಮುಚ್ಹಿದ್ದ , ಅದರೊಳಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸುವುದು ಬಹಳಾ ಕಷ್ಠವಾಗುತ್ತದೆ,

ಶ್ಲೋ : ತಸ್ಯಾ: ಗುಹಾಯಾ: ಪ್ರಾಗ್ ದ್ವಾರೇ ಮಹಾನ್ ಶೀತೋದಕೋ ಹ್ರದ:  ৷৷
           ಬಹುಮೂಲಫಲೋ ರಮ್ಯೋ ನಾನಾನಗಸಮಾಕುಲ: ৷৷ 40 ৷৷

ತಾತ್ಪರ್ಯ : ಆ ಋಷ್ಯಮೂಕ ಪರ್ವತ ಗುಹೆಯ ಪೂರ್ವದ್ವಾರದಲ್ಲಿ ಶೀತಲ ಜಲದಿಂದ ತುಂಬಿದ ಒಂದು ಬಹುದೊಡ್ಡ ಕುಂಡವಿದೆ. ಅದರ ಸುತ್ತಲೂ ಫಲ-ಮೂಲಗಳು ಬಹಳ ಸುಲಭವಾಗಿದೆ, ಆರಮಣೀಯ ಕುಂಡನಾನಾಪ್ರಕಾರದ ವೃಕ್ಷಗಳಿಂದ ವ್ಯಾಪ್ತವಾಗಿದೆ,

ಶ್ಲೋ : ತಸ್ಯಾಂ ವಸತಿ ( ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ) ಸುಗ್ರೀವ: ಚತುರ್ಭಿ:  ಸಹ ವಾನರೈ:
           ಕದಾಚಿಚ್ಚಿಖರೇ ತಸ್ಯ ಪರ್ವತಸ್ಯಾಪಿ ತಿಷ್ಠತಿ ৷৷ 41 ৷৷
ತಾತ್ಪರ್ಯ : ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ ಸುಗ್ರೀವನು ತನ್ನ ನಾಲ್ಕು ಅನುಚರ ವಾನರರೊಂದಿಗೆ ಅದೇ ಋಷ್ಯಮೂಕ ಪರ್ವತ ಗುಹೆಯಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅವನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಆ ಪರ್ವತದ  ಶಿಖರದಲ್ಲಿಯೂ ಇರುತ್ತಾನೆ.  

_____________________

ಸುಂದರ ಕಾಂಡ : ৷৷ 5.35
ಶ್ಲೋ : ಮಾಲ್ಯವಾನ್ನಾಮ ವೈದೇಹಿ ಗಿರೀಣಾಮುತ್ತಮೋ ಗಿರಿಃ. |
           ತತೋ ಗಚ್ಛತಿ ಗೋಕರ್ಣಂ ಪರ್ವತಂ ಕೇಸರೀ ಹರಿಃ || 80 ||
           ಸ ಚ ದೇವರ್ಷಿಭಿರ್ದಿಷ್ಟಃ ಪಿತಾ ಮಮ ಮಹಾಕಪಿಃ |
           ತೀರ್ಥೇ ನದೀಪತೇಃ ಪುಣ್ಯೇ ಶಮ್ಬಸಾದನಮುದ್ಧರತ್ ৷৷ 81 ৷৷
           ತಸ್ಯಾಹಂ ಹರಿಣಃ ಕ್ಷೇತ್ರೇ ಜಾತೋ ವಾತೇನ ಮೈಥಿಲಿ |
           ಹನುಮಾನಿತಿ ವಿಖ್ಯಾತೋ ಲೋಕೇ ಸ್ವೇನೈವ ಕರ್ಮಣಾ৷৷ 82 ৷৷

ತಾತ್ಪರ್ಯ : ವೈದೇಹಿ ! ‘ಮಾಲ್ಯವಂತ’ ಎಂಬ ಪರ್ವತವು ಎಲ್ಲ ಪರ್ವತಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಶ್ರೇಷ್ಠವಾದುದು, ಅಲ್ಲಿ ವಾಸವಾಗಿದ್ದ ಕೇಸರಿ ಎಂಬ ಕಪೀಶ್ವರನು ಒಮ್ಮೆ ಗೋಕರ್ಣಪರ್ವತಕ್ಕೆ ಹೋದನು. ಪುಣ್ಯಪ್ರದವಾದ ಗೋಕರ್ಣದ ಸಮುದ್ರ ತೀರದಲ್ಲಿ ಶಂಬಸಾದನೆಂಬ ರಾಕ್ಷಸನನ್ನು ಸಂಹರಿಸುವಂತೆ ಬ್ರಹ್ಮರ್ಷಿಗಳ ಅದೇಶದಂತೆ ಆ ರಾಕ್ಷಸನನ್ನು ಸಂಹರಿಸಿದನು.
ಅಂತಹ ಮಹಾಪರಾಕ್ರಮಿ ಯಾದ ಕೇಸರಿಯ ಭಾರ್ಯೆಯಾದ ಅಂಜನೀದೇವಿಯಲ್ಲಿ ವಾಯು ದೇವರ ಅನುಗ್ರಹದಿಂದ ನಾನು ಹುಟ್ಟಿದೆನು. ನನ್ನ ಪರಾಕ್ರಮದಿಂದಲೇ ನಾನು ಲೋಕದಲ್ಲಿ ‘ಹನುಮಂತ’ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಖ್ಯಾತನಾಗಿದ್ದೇನೆ.

_____________________

ಉತ್ತರಕಾಂಡ  :
ಶ್ರೀ ಹನುಮಂತ ದೇವರ ಜನ್ಮ ವ್ರುತ್ತಾಂತವನ್ನು ತೆಳುದು ಕೊಳ್ಳಲ್ಲು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮಾಣ ವಾದದ್ದು
ಶ್ರೀ ಅಗಸ್ತ್ಯಮುನಿಗಳು  ಶ್ರೀ ಹನುಮಂತ ದೇವರ ಸಂಪೂರ್ಣ ಜನ್ಮ ವ್ರುತ್ತಾಂತವನ್ನು ಸಾಕ್ಷಾತ್ತು
ಶ್ರೀ ಹನುಮಂತರ ಮುಂದೇ ಶ್ರೀ ರಾಮ ದೇವರಿಗೆ ತೆಳಿಸುವದು,

ಉತ್ತರಕಾಂಡ  : 35 ಸರ್ಗ,

ಶ್ಲೋ :  ಏತನ್ಮೇ ಭಗವನ್ಸರ್ವಂ ಹನೂಮತಿ ಮಹಾಮುನೇ ৷৷
            ವಿಸ್ತರೇಣ ಯಥಾತತ್ವಂ ಕಥಯಾಽಮರಪೂಜಿತ, ৷৷ 13 ৷৷

ತಾತ್ಪರ್ಯ : ದೇವ ವಂದ್ಯ ಮಹಾಮುನೇ ! ಪೂಜ್ಯರೇ ! ನೀವು ಶ್ರೀ ಹನುಮಂತನ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲವನ್ನು ಯಥಾರ್ಥವಾಗಿ ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ ತಿಳಿಸಿರಿ,

( ಇಲ್ಲಿ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಶ್ರೀರಾಮ ದೇವರು ಶ್ರೀ ಹನುಮಂತನ ಜನ್ಮದ ವಿಷಯವಾಗಿ ಸಂಪೂರ್ಣ ಯಧಾರ್ಥಗಳನ್ನು ತೆಳುದಿಕೊಳ್ಳಲು ಶ್ರೀ ಅಗಸ್ತ್ಯಋಷಿ ಗಳನ್ನು ಕೇಳುತ್ತಾರೆ, )

ಶ್ಲೋ : ರಾಘವಸ್ಯ ವಚ: ಶ್ರುತ್ವಾ ಹೇತುಯುಕ್ತಮ್ ಋಷಿಸ್ತತ: ||
           ಹನೂಮತ: ಸಮಕ್ಷಂ ತಮಿದಂ ವಚನಮಬ್ರವೀತ್ || 14 ||

ತಾತ್ಪರ್ಯ :  ಶ್ರೀ ರಾಮನ ಯುಕ್ತಿಯುಕ್ತ ಮಾತನ್ನು ಕೇಳಿ ಮಹರ್ಷಿ ಅಗಸ್ತ್ಯರು ಹನುಮಂತನ ಎದುರಿಗೆ ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದರು,

( ಶ್ರೀ ಹನುಮಂತ ದೇವರ ಜನ್ಮ ವ್ರುತ್ತಾಂತವನ್ನು ತೆಳುದು ಕೊಳ್ಳಲ್ಲು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮಾಣ ವಾದದ್ದು
ಶ್ರೀ ಅಗಸ್ತ್ಯಮುನಿಗಳು  ಶ್ರೀ ಹನುಮಂತ ದೇವರ ಸಂಪೂರ್ಣ ಜನ್ಮ ವ್ರುತ್ತಾಂತವನ್ನು ಸಾಕ್ಷಾತ್ತು
ಶ್ರೀ ಹನುಮಂತರ ಮುಂದೇ ಶ್ರೀ ರಾಮ ದೇವರಿಗೆ ತೆಳಿಸುವದು)

ಶ್ಲೋ : ಸತ್ಯಮೇತದ್ ರಘುಶ್ರೇಷ್ಠ ಯದ್ಬ್ರವೀಷಿಹನೂಮತಿ, |
            ನ ಬಲೇ  ವಿದ್ಯತೇ ತುಲ್ಯೋ ನ ಗತೌ ನ ಮತೌ ಪರ: || 15 ||

ತಾತ್ಪರ್ಯ :  ರಘುಕುಲತಿಲಕ  ಶ್ರೀರಾಮ ! ಶ್ರೀ ಹನುಮಂತನ ಕುರಿತು ನೀನು ಹೇಳಿದುದೆಲ್ಲಾ ಸತ್ಯವಾಗಿದೆ, ಬಲ ಬುದ್ದಿ, ವೇಗ, ಇವುಗಳನ್ನು ಸರಿಗಟ್ಟುವವನು ಬೇರೆ ಯಾರೂ ಇಲ್ಲ,

ಶ್ಲೋ : ಯದಿವಾಸ್ತಿ ತ್ವಭಿಪ್ರಾಯ:  ಸಂಶ್ರೋತುಂ ತವ ರಾಘವ |
           ಸಮಾಧಾಯ ಮತಿಂ ರಾಮ ನಿಶಾಮಯ ವದಾಮ್ಯಹಮ್  || 18 ||

ತಾತ್ಪರ್ಯ :   ರಘುನಂದನ ! ಹನುಮಂತನ ಚರಿತ್ರೆಯನ್ನು ಕೇಳುವ ಹಾರ್ದಿಕ ಇಚ್ಚೆ ನಿನಗಿದ್ದರೆ, ಏಕಾಗ್ರ ಚಿತ್ತನಾಗಿ ಕೇಳು, ನಾನು ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ತಿಳಿಸುತ್ತೇನೆ,

ಶ್ಲೋ : ಸೂರ್ಯದತ್ತವರಸ್ವರ್ಣ:  ಸುಮೇರುರ್ನಾಮ ಪರ್ವತ: |
           ಯತ್ರ ರಾಜ್ಯಂ ಪ್ರಶಾಸ್ಥಸ್ಯ ಕೇಸರೀನಾಮ ವೈಪಿತಾ || 19 ||

ತಾತ್ಪರ್ಯ :  ಶ್ರೀ ಸೂರ್ಯದೇವರ ವರದಾನದಿಂದ ಸುವರ್ಣಮಯ ಸ್ವರೂಪವಾದ ಸುಮೇರು ಎಂಬ ಒಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪರ್ವತ ವಿತ್ತು. ಅಲ್ಲಿ ಹನುಮಂತನ ಪಿತಾ ಕೇಸರೀ ರಾಜ್ಯವಾಳುತ್ತಿದ್ದನು,

( ಇಲ್ಲಿ ಸುಮೇರು  ಪದಕ್ಕಿ ಅರ್ಥ,  ಎಲ್ಲಾ ಪರ್ವತಗಳಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡವಾದ , ಎತ್ತರವಾದ ಪರ್ವತಕ್ಕೆ  ವಿಷೇಷಣ,ಕಿಷ್ಕಿಂಧೆ ಯಲ್ಲಿ ಇರುವ ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾ ಪರ್ವತ ಅಂತ ಅರ್ಥ ಆಕಿಷ್ಕಿಂಧಾ ಪರ್ವತವೇ ಅಂಜನಾದ್ರಿ ಪರ್ವತ ವಾಗಿ ಪ್ರಸಿದ್ದಿಹೊಂದಿದೆ,  ಅಂಜನಾದೇವಿ ಜನಿಸಿದ ಮತ್ತು ತಪಸ್ಸುಮಾಡಿದ ಮತ್ತು ಶ್ರೀ ಹನುಮಂತದೇವರಗೆ ಜನ್ಮ ನೀಡಿರುವ ಸ್ಥಳ, ಪರ್ವತ ವಾಗಿರುವ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಈ ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾ ಪರ್ವತಕ್ಕೆ  ಅಂಜನಾದ್ರಿ ಪರ್ವತ ಅಂತ ಹೆಸರು ಬಂದಿದೆ )

ಶ್ಲೋ : ತಸ್ಯಭಾರ್ಯಾ ಬಭೂವೇಷ್ಟಾ ಅಂಜನೇತಿ ಪರಿಶ್ರುತಾ |
           ಜನಯಾಮಾಸ ತಸ್ಯಾಂವೈ ವಾಯುರಾತ್ಮಜಮುತ್ತಮಮ್ || 20 ||

ತಾತ್ಪರ್ಯ :  ಅವನ ಪತ್ನೀ ಅಂಜನಾದೇವಿಯು ಖ್ಯಾತಳಾಗಿದ್ದಳು. ಆಕೆಯ ಗರ್ಭದಿಂದ ವಾಯುದೇವರ ಕೃಪೆಯಿಂದ ಉತ್ತಮ ಪುತ್ರನು ಹುಟ್ಟಿದನು (ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾ ಕಾಂಡ – 4.66. ಪ್ರಕಾರ ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾಪರ್ವತ ಗುಹೆಯಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದನು, ಇಲ್ಲಿ ಗುಹಾ ಎಂಬ ಪದಕ್ಕಿ ಕಿಷ್ಕಿಂಧೆ, ಮತ್ತು ಪರ್ವತ ಗುಹಾ ವೆಂಬ ಅರ್ಥಗಳು ಇದ್ದಾವೆ – ಶ್ರೀ ಗೋವಿಂದ ರಾಜೀಯ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು )
( ಈ ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾ ಪರತ ಶಿಖರಗಳಮೇಲೆ ಅಂಜನಾದೇವಿ ವಿಹರಿಸಿತ್ತುರುವಾಗ ವಾಯುದೇವರ ಅನುಗ್ರಹಿಸಿದ ಸ್ಥಳ ಈ ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾ ಪರ್ವತ್ರ )   

ಶ್ಲೋ :  ಪ್ರಚಾರಂ ಸ ತು ಸಂಗೃಹ್ಯ ಪ್ರಜಾಸ್ವಂತರ್ಗತ: ಪ್ರಭು:  |
            ಗುಹಾಂ ಪ್ರವಿಷ್ಟ: ಸ್ವಸುತಂ ಶಿಶುಮಾದಾಯ ಮಾರುತ: || 49 ||

ತಾತ್ಪರ್ಯ :  ಸಮರ್ಥನಾದ ಮಾರುತನು ಸಮಸ್ತ ಪ್ರಜಗಳೊಳಗೆ ಇದ್ದರೂ ತನ್ನ ಗತಿಯನ್ನು ಹಿಂದೆಗೆದುಕೊಂಡನು. ಶ್ವಾಸಾದಿ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಸಂಚಾರ ತಡೆಹಿಡಿದನು ಹಾಗು ತನ್ನ ಪುತ್ರ ಹನುಮಂತನನ್ನು ಎತ್ತಿಕೊಂಡು ಒಂದು ಆ ಗುಹೆ ಒಳಗಡೆ ಹೋದನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದನು,

( ಯಾವ ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾಪರ್ವತ ( ಅಂಜನಾದ್ರಿ ) ಪರ್ವತ ಗುಹೆಯಲ್ಲಿ  ಶ್ರೀ ಹನುಮಂತ ದೇವರು ಹುಟ್ಟಿದರೋ ಅದೇ ಪರ್ವತದ ಮೇಲೆ  ಅಕಾಶದಿಂದ  ಇಂದ್ರನ ವಜ್ರಘಾತ ದಿಂದ ಬಿದ್ದನೋ, ಅದೇ ಪರ್ವತ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದಿದ ತನ್ನ  ತನ್ನ ಪುತ್ರ ಹನುಮಂತನನ್ನು ಎತ್ತಿಕೊಂಡು ಅದೇ ಪರ್ವತ ಗುಹೆ ಒಳಗಡೆಗೆ ಹೋದನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದನು,  ಈ ಗಲೂ ಸಹಾ ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾ  ಅಂಜನಾದ್ರಿ  ಪರ್ವತ ದಲ್ಲಿ ಆ ಗುಹೆಯನ್ನು ಈ ಗಲೂ ಸಹಾ ನೋಡಬಹುದು, )

ಮಾತೆ ಅಂಜನಾದೇವಿ ಶ್ರೀ ಹನುಮಂತನಿಗೆ ಜನ್ಮ ನೀಡಿದ ಸ್ಥಳ ಅಂಜನಾದ್ರಿ

భారతదేశమున అత్యంత పవిత్రమైన దక్షిణ ప్రాంత క్షేత్రములలో పంపాక్షేత్రము 31 కోట్ల సంవత్సరములనుండి ప్రసిద్ధిపొందినది అందు ఆ పంపాక్షేత్రమునందు అంతర్భాగమే కిష్కింధా తుంగభద్రానదికి ఉత్తర తటమున ఋష్యమూక, మాతంగ ఇత్యాది అనేక పర్వతములతో, పంపాసరోవరము ముఖ్యముగా 41 సరోవర తీర్థములతో వానరుల యొక్క సామ్రాజ్యమై పరమేశ్వరుని, శ్రీరామ చంద్రుని, సూర్యుని, వాయుదేవుని, అనుగ్రహముతో ఇప్పటికీ కీ కూడా అదే 31 కోట్ల పంపాక్షేత్రమును, 17 లక్షల సంవత్సరాల ఆ రామాయణపు ఆనవాళ్ళు సజీవముగా కన్నులకు గోచరమగును, శ్రి మాతాఅంజనా దేవి తపమాహరించి భగవద్ ప్రసాదంగా శ్రీ హనుమంతులవారిని కన్న దివ్య క్షేత్రము శ్రీ హనుమ జన్మక్షేత్రము, శ్రీ విరూపాక్షుని ఆశీర్వాదముతో శ్రీ మాతంగముని ఆదేశముతో పంపాసరోవరమునందు గల పర్వతమున  శ్రీ కేసరీ, అంజనాదేవి దంపతులు దివ్య తపమాచరించి సూర్యుని, వాయువు అనుగ్రహముతో ఈ పర్వతము వద్ధ శ్రీ హనుమంతునకు జన్మనిచ్చినారు ఆనాటికాలమునుండి శ్రీ అంజనాద్రి అమ్మవారు తపమాచరించిన ఆ పర్వతమునకు అంజనాద్రి పర్వతము అని ప్రసిద్ధికెక్కినది దాని ప్రక్కనే శ్రీ హనుమంతుని బాల్య లీలలు ప్రకటించిన గ్రామమునకు హనుమ హళ్ళి అని, తన తల్లి నివాసమున్న గ్రామమునకు ఆంజనహళ్ళి అని పంపాసరోవర పరిసరములో అనేక దివ్య స్థళములు ప్రస్తుతముగూడా ఆధ్యాత్మిక భక్తి వైభవ “శ్రీరామ స్పర్శ” అనుభవములను శ్రీ హనుమంతుని లీలావైభవమును ప్రత్యక్షముగా చూడవచ్చును శ్రీ రాములవారు లక్ష్మణునితో అయోధ్యనుండి మొట్టమొదటిసారిగా పంపాక్షేత్ర కిష్కింధకు వచ్చిన సమయమున ఆ పంపాసరోవరమునందు స్నానమాచరించిన పిదప శ్రీరామునిలో దివ్యతేజస్సుతో ఆ కిష్కింధ ప్రకృతి సౌందర్యములతో ఎంతో ఆనందమును అనుభవించి
సౌమిత్రే! పశ్య పమ్పాయాః కాననం శుభదర్శనమ్ | 
యత్ర రాజన్తి శైలా వా ద్రుమాస్సశిఖరా ఇవ || శ్రీ వా.రా  4.1.4 
“హే! సౌమిత్రి, శుభప్రదములను కలుగజేయు వివిధ రకముల మనోహరమైన వనములతో విరాజమానమైన పర్వతశిఖరముల వలె శోభిస్తున్న విషేశ వృక్షముల మహిమాన్విత పర్వతముల రూప సౌందర్యముతో కూడిన పంపాక్షేత్రమును  చూడుము’
అని ఈ పవిత్ర క్షేత్రమును వర్ణించుని అక్కడనుండి ఋష్యముఖ పర్వతమునకు చేరిన పిదప అక్కడనే శ్రీ హనుమంతులవారు తన ప్రభువుకై ఎదురుచూస్తూ తన ఆరాధ్య దైవమును మొట్టమొదటిసారిగా దర్శించుకొన్న దివ్య వైభవ స్థళము శ్రీ రాముల వారు మరియూ శ్రీ హనుమంతులవారు కలుసుకన్న దివ్య భక్తి సంగమ స్థళము శ్రీ హనుమంతుని జన్మ స్థళము పంపాక్షేత్ర కిష్కింధా

ಶ್ರೀ ಹನುಮಾನ್ ಮತ್ತು ಶ್ರೀ ಜಾಂಬವಂತ, ವಾಲಿ, ಸುಗ್ರೀವ, ನಳ, ನೀಲ ಮತ್ತು ಪಂಪಕ್ಷೇತ್ರ ಕಿಷ್ಕಿಂಧದಲ್ಲಿರುವ ಇತರ ವಾನರರು ಹುಟ್ಟಿದ ಸ್ಥಳ
ಶ್ರೀ ವಾಲ್ಮೀಕಿ ರಾಮಾಯಣದ ಪ್ರಕಾರ ಬಾಲಕಾಂಡ ಸರ್ಗ 17 ಶ್ರೀ ಜಾಂಬವಂತ, ವಾಲಿ, ಸುಗ್ರೀವ, ಶ್ರೀ ಹನುಮಾನ್, ನಳ, ನೀಲ ಮತ್ತು ಇತರ ವಾನರರು ಕಿಷ್ಕಿಂಧೆಯಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು.

ದೇವತಾ ಗಣ: ಇಂದ್ರ, ವಾಯು ,, ವರುಣ, ಅಗ್ನಿ, ಕೆನ್ನೇರ, ವರನಾರ, ಕಿಂಪುರುಷ, ಯಕ್ಷ, ಗಂಧರ್ವ, ಗರುಡ, ಸರ್ಪ, ಅಪ್ಸರ, ಚರಣ, ಸಿದ್ಧ, ವಿದ್ಯಾಧರ, ನಾಗ,

ಬ್ರಹ್ಮ - ಶ್ರೀ ಜಾಂಬವಂತ
ಶ್ರೀ ಇಂದ್ರ - ಶ್ರೀ ವಾಲಿ,
ಶ್ರೀ ವಾಯು- ಶ್ರೀ ಹನುಮಾನ್
ಶ್ರೀ ಸೂರ್ಯ - ಶ್ರೀ ಸುಗ್ರೀವ,
ಶ್ರೀ ಬೃಹಸ್ಪತಿ - ಶ್ರೀ ತಾರ್,
ಶ್ರೀ ಕುಬೇರ - ಶ್ರೀ ಗಂಧಮದನ,
ಶ್ರೀ ವಿಶ್ವಕರ್ಮ - ಶ್ರೀ ನಲ,
ಶ್ರೀ ಅಗ್ನಿ - ಶ್ರೀ ನೀಲ,
ಶ್ರೀ ಅಶ್ವನಿ - ಶ್ರೀ ಮೈಂಡ, ಶ್ರೀ ಡಿವಿವಿಡ,
ಶ್ರೀ ವರುಣ - ಶ್ರೀ ಸುಶೇನ,
ಶ್ರೀ ಪರ್ಜನ್ಯ - ಶ್ರೀ ಶರಭ,

At the instance of Brahma, devas procreate different forms of monkey chiefs and bears.

पुत्रत्वं तु गते विष्णौ राज्ञस्तस्य सुमहात्मन:। उवाच देवतास्सर्वास्स्वयम्भूर्भगवानिदम्।।1.17.1।।

विष्णौ when Vishnu, सुमहात्मन: of the high minded, राज्ञ: king’s, पुत्रत्वम् filialrelationship, गते(सति) having become, भगवान् स्वयम्भू: selfborn lord, Brahma, सर्वा: addressing all, देवता: devatas, इदम् these words, उवाच spoke.

When Visnu had decided to be born as the son of that great king (Dasaratha), the selfborn Lord (Brahma), addressed all devatas :

सत्यसन्धस्य वीरस्य सर्वेषान्नो हितैषिण:। विष्णोस्सहायान्बलिनस्सृजध्वं कामरूपिण:।।1.17.2।।

सत्यसन्धस्य truthful to promise, वीरस्य of the heroic, सर्वेषाम् नः for all of us, हितैषिण: wishing the welfare, विष्णो: of Vishnu, सहायान् helpers(as companions), बलिन: strong, powerful and valiant, कामरूपिण: capable of changing forms at their free will, सृजध्वम् create.

Create strong and powerful beings capable of assuming forms at free will to extend support to Visnu who is true to his word, heroic and benevolent.

मायाविदश्च शूरांश्च वायुवेगसमाञ्जवे। नयज्ञान्बुद्धिसम्पन्नान्विष्णुतुल्यपराक्रमान्।।1.17.3।।

असंहार्यानुपायज्ञान् दिव्यसंहननान्वितान्। सर्वास्त्रगुणसम्पन्नानमृतप्राशनानिव।।1.17.4।।

अप्सरस्सु च मुख्यासु गन्धर्वाणां तनूषु च । सृजध्वं हरिरूपेण पुत्रांस्तुल्यपराक्रमान्।।1.17.5।।

मायाविद: knowers of all kinds of illusions and deceitful tricks, शूरान् च brave, जवे in speed, वायुवेगसमान् equal to the speed of wind, नयज्ञान् knowers of statecraft, बुद्धिसम्पन्नान् endowed with intellect, विष्णुतुल्यपराक्रमान् equal to Visnu in prowess, असंहार्यान् cannot be withdrawn from their endeavour, उपायज्ञान् knowledgeable in various means and ways of achieving victory namely Sama, Dana, Bheda and Danda, दिव्यसंहननान्वितान् having supernatural bodies, सर्वास्त्रगुणसम्पन्नान् possessed of capabilities in employing and
resisting weapons, अमृतप्राशनानिव resembling those who subsist on Amrita(immortals), (विष्णु)तुल्यपराक्रमान् in prowess equal to Visnu, पुत्रान् sons, मुख्यासु among the chief, अप्सरस्सु च apsarasas, गन्धर्वीणाम् gandharva women, तनूषु च from their bodies, हरिरूपेण in the form of monkeys, सृजध्वम् you may create.

Incarnate as monkeys in the womb of chiefs of apsarasas and gandharvas. Create sons who have the knowledge of deceitful tricks, who are brave, who match wind in speed, who are endowed with intellect and statecraft, who are determined, who are knowledgeable in various means of achieving victory, who are supernatural bodies, who possess capability of employing and resisting weapons, who resemble those who subsist on amrita (immortals) and are equal (to Visnu) in prowess.

पूर्वमेव मया सृष्टो जाम्बवानृक्षपुङ्गव:। जृम्भमाणस्य सहसा मम वक्त्रादजायत।।1.17.6।।

जाम्बवान् by name Jambavan, ऋक्षपुङ्गव: foremost of bears, पूर्वमेव previously, मया by me, सृष्ट: was created, जृम्भमाणस्य मम when I was yawning, वक्त्रात् from my face, सहसा suddenly, अजायत was created.

Earlier Jambavan, the foremost among bears was suddenly emerged out of my face while I was yawning.

ते तथोक्ता भगवता तत्प्रतिश्रुत्य शासनम्। जनयामासुरेवं ते पुत्रान्वानररूपिण:।।1.17.7।।

भगवता by that Brahma, तथा in that manner, उक्ता: having been instructed, ते all of them, तत् प्रतिश्रुत्य having agreed, एवम् in this manner, वानररूपिण: those assuming the form of monkeys, पुत्रान् sons, जनयामासु: gave birth.

Instructed by Brahma in that manner, all of them gave birth to sons in the form of monkeys.

ऋषयश्च महात्मानस्सिद्धविद्याधरोरगा:। चारणाश्च सुतान्वीरान्ससृजुर्वनचारिण:।।1.17.8।।

महात्मान: the distinguished, ऋषयश्च rishis, सिद्धविद्याधरोरगा siddhas, vidhyadharas and uragas, चारणा: charanas, वीरान् heroic, वनचारिण: dwellers in the woods, सुतान् sons, ससृजु: procreated.

Distinguished rishis, siddhas, vidhyadharas, uragas, charanas procreated (in the form of monkeys) heroic sons who became forestdwellers.

वानरेन्द्रं महेन्द्राभमिन्द्रो वालिनमूर्जितम्। सुग्रीवं जनयामास तपनस्तपतां वर:।।1.17.9।।

इन्द्र: Indra, महेन्द्राभम् resembling Mahendra mountain, ऊर्जितम् having body of mighty strength, वालिनम् by name Vali, वानरेन्द्रम् chief of monkeys, जनयामास gave birth to, तपताम् among those causing heat, वर: great, तपन: Sun, सुग्रीवम् Sugriva (begot).

Indra gave birth to Vali, chief of monkeys resembling Mahendra mountain and having a mighty body. Sun, great among those producing heat, begot Sugriva.

बृहस्पतिस्त्वजनयत्तारं नाम महाहरिम्। सर्ववानरमुख्यानां बुद्धिमन्तमनुत्तमम्।।1.17.10।।

बृहस्पतिस्तु Brihaspati, सर्ववानरमुख्यानाम् among all monkey chiefs, अनुत्तमम् with none to surpass, बुद्धिमन्तम् highly intelligent, तारम् नाम by name Tara, महाहरिम् great monkey, अजनयत् gave birth.

Brihaspati begot the intelligent monkey Tara who had none to surpass him among the monkey chiefs.

धनदस्य सुतश्श्रीमान् वानरो गन्धमादन:। विश्वकर्मात्वजनयन्नलं नाम महाहरिम्।।1.17.11।।

श्रीमान् glorious, गन्धमादन: by name Gandhamadana, वानर: monkey, धनदस्य Kubera’s, सुत: son, विश्वकर्मा Viswakarma, नलं नाम by name Nala, महाहरिम् great monkey, अजनयत् begot.

Kubera begot glorious Gandhamadana and Viswakarma begot a great monkey Nala.

पावकस्य सुतश्श्रीमान् नीलोऽग्निसदृशप्रभ:। तेजसा यशसा वीर्यादत्यरिच्यत वानरान्।।1.17.12।।

पावकस्य Agni’s (the fire god), सुत: son, श्रीमान् prosperous , अग्निसदृशप्रभ: equal to Agni in brightness, नील: Neela, तेजसा by energy, यशसा by fame, वीर्यात् due to prowess, वानरान् other monkeys, अत्यरिच्यत surpassed.

Neela, the prosperous son of Agni the firegod who equalled him in glow surpassed other monkeys in energy, renown and prowess.

रूपद्रविणसम्पन्नावश्विनौ रूपसम्मतौ। मैन्दं च द्विविदं चैव जनयामासतुस्स्वयम्।।1.17.13।।

रूपद्रविणसम्पन्नौ endowed with wealth of beauty, अश्विनौ Aswini devatas, स्वयं रूपसम्मतौ esteemed because of their beauty, मैन्दं च Mainda, द्विविदं चैव Dvivida, जनयामासतु: procreated.

Aswini devatas, endowed with wealth and beauty, procreated Mainda and Dwivida who were highly esteemed for their beauty.

वरुणो जनयामास सुषेणं वानरर्षभम्। शरभं जनयामास पर्जन्यस्तु महाबलम्।।1.17.14।।

वरुण: Varuna, सुषेणं by name Sushena, वानरर्षभम् monkey warrior, जनयामास created, पर्जन्यस्तु Parjanya, महाबलम् possessed of great strength, शरभम् Sarabha, जनयामास begot.

Varuna begot the monkey warrior Sushena and Parjanya, Sarabha of great strength.

मारुतस्यात्मजश्श्रीमान्हनुमान्नाम वीर्यवान् । वज्रसंहननोपेतो वैनतेयसमो जवे।।1.17.15।।

श्रीमान् dignified and graceful, वीर्यवान् endowed with prowess(wisdom andcourage), वज्रसंहननोपेत: with his body as hard as diamond, जवे in speed, वैनतेयसम: equalling Garuda, हनुमान् नाम named Hanuman, मारुतस्य आत्मज: son of Vayu, Windgod, Vayu.

Vayu, the windgod, begot a son named Hanuman, mighty and graceful, having a body as hard as a diamond and speed equal to Garuda’s.

ते सृष्टा बहुसाहस्रा दशग्रीववधे रता:। अप्रमेयबला वीरा विक्रान्ता: कामरूपिण:।।1.17.16।।

दशग्रीववधे in the matter of slaying Ravana, रता: desirous, अप्रमेयबला: men of immeasurable strength, विक्रान्ता: courageous, कामरूपिण: capable of assuming different forms at will, बहुसाहस्रा: in many thousands, ते वीरा: those warriors, सृष्टा: were created.

Thousands of warriors possessing immeasurable strength and courage and capable of assuming any form at will were created to kill Ravana.

मेरुमन्दरसङ्काशा वपुष्मन्तो महाबला:। ऋक्षवानरगोपुच्छा: क्षिप्रमेवाभिजज्ञिरे।।1.17.17।।

मेरुमन्दरसङ्काशा: similar to Meru and Mandara mountains, वपुष्मन्त: endowed with bodies, महाबला: great warriors, ऋक्षवानरगोपुच्छा: bears,monkeys, monkeys with cowtails, क्षिप्रमेव quickly, अभिजज्ञिरे came into being.

Endowed with bodies similar to the Meru and Mandara mountains and having great strength, bears, monkeys, monkeys with cowtails quickly came into being.

यस्य देवस्य यद्रूपं वेषो यश्च पराक्रम:। अजायत समस्तेन तस्य तस्य सुत: पृथक्।।1.17.18।।

यस्य देवस्य for whichever god, यत् रूपम् whatever form, वेष: form of dress, पराक्रम:च prowess also, य: तस्य तस्य for that respective God, सुत: sons, पृथक् separately, तेनसमः similar to his procreator, अजायत was born.

The sons of devatas retained characteristics like beauty, form and prowess of their procreator (gods).

गोलाङ्गूलीषु चोत्पन्ना: केचित्सम्मतविक्रमा:। ऋक्षीषु च तथा जाता वानरा: किन्नरीषु च।।1.17.19।।

सम्मतविक्रमा: men of highlyhonoured valour, केचित् वानरा: some Monkeys, गोलाङ्गूलीषु च from female monkeys with tails, उत्पन्ना: were born, तथा similarly, ऋक्षीषु from female bears, किन्नरीषु च female kinnaras, जाता: were created.

Some monkeys with acknowledged, valour were born to female monkeys with tails Similarly some other monkeys were born to female bears and female kinnaras.
देवा महर्षिगन्धर्वास्तार्क्ष्या यक्षा यशस्विन:।नागा: किम्पुरुषाश्चैव सिद्धविद्याधरोरगा:।।1.17.20।।

बहवो जनयामासुर्हृष्टास्तत्र सहस्रश:।वानरान्सुमहाकायान्सर्वान्वै वनचारिण:।।1.17.21।।

अप्सरस्सु च मुख्यासु तथा विद्याधरीषु च।नागकन्यासु च तथा गन्धर्वीणां तनूषु च ।।1.17.22।।

देवा: devatas, महर्षिगन्धर्वा: great rishis, gandharvas, तार्क्ष्या: garudas,यक्षा: yakshas, यशस्विन:
renowned, नागा: serpants, किम्पुरूषाश्चैव kimpurushas,सिद्धविद्याधरोरगा: siddhas, vidyadharas, uragas, बहव: many, हृष्टा: pleased, तत्र there, मुख्यासु among the principal, अप्सरस्सु apsarasas, तथा and, विद्याधरीषु च among female vidhyadaris, नागकन्यासु in daughters of nagas, तथा and, गन्धर्वीणाम् of female gandhrvas, तनूषु च in bodies सुमहाकायान् of gigantic physique, वनचारिण: forest wanderers, सर्वान् all, वानरान् monkeys, सहस्रश: in thousands, जनयामासु: gave birth.

The devatas, rishis, gandharvas, garudas, yakshas, kimpurushas, siddhas, vidyadharas, uragas and many others were immensely pleased. Thousands of gigantic monkeys wandering in forests were procreated from principal apsarasas vidhyadaris, nagas, and gandharvas.

कामरूपबलोपेता यथाकामं विचारिण:।सिंहशार्दूलसदृशा दर्पेण च बलेन च।।1.17.23।।

कामरूपबलोपेता: (all these monkeys were endowed )with the powers to assume any form at free will and possessed strength, यथाकामम् freely, विचारिण: wanderers, दर्पेण च in arrogance, बलेन च by prowess, सिंहशार्दूलसदृशा: like unto lions and tigers.

They were endowed with the powers to assume any form at will. They possessed enormous strength and power to freely wander in forests. They were like lions and tigers in pride and prowess.

शिलाप्रहरणास्सर्वे सर्वे पादपयोधिन:।।1.17.24।। नखदंष्ट्रायुधास्सर्वे सर्वे सर्वास्त्रकोविदा:।

सर्वे all, शिलाप्रहरणा: could strike with rocks as weapons, सर्वे all, पादपयोधिन: they could fight with trees, सर्वे all, नखदंष्ट्रायुधा: used nails and teeth as weapon, सर्वे all, सर्वास्त्रकोविदा: skilled in the use of all weapons.

They all could strike with rocks, use nails and teeth and trees as weapons. They were skilled in the use of all kinds of weapons.

विचालयेयुश्शैलेन्द्रान्भेदयेयुस्स्थिरान्द्रुमान्। क्षोभयेयुश्च वेगेन समुद्रं सरितां पतिम्।।1.17.25।।

शैलेन्द्रान् mountains, विचालयेयु: could move, स्थिरान् द्रुमान् deeprooted trees, भेदयेयु: could break, वेगेन with speed, सरितां पतिम् the lord of the rivers, समुद्रम् Samudra, क्षोभयेयु: could cause disturbance.

They could shake mountains and uproot deeprooted trees. With their speed they could cause disturbance to Samudra, the lord of the rivers.

दारयेयु: क्षितिं पद्भ्यामाप्लवेयुर्महार्णवम्। नभ:स्थलम् विशेयुश्च गृह्णीयुरपि तोयदान्।।1.17.26।।

पद्भ्याम् with their feet, क्षितिम् this earth, दारयेयु: forcibly cause cleavage, महार्णवम् mighty ocean, आप्लवेयुः jump with one leap and cross, नभ:स्थलम् the sky, विशेयुश्च could enter, तोयदान् अपि clouds also, गृह्णीयु: could seize.

They could cause cleavage to this earth with their feet, cross the mighty ocean with one leap and enter the sky and even seize the clouds.

गृह्णीयुरपि मातङ्गान्मत्तान्प्रव्रजतो वने। नर्दमानाश्च नादेन पातयेयुर्विहङ्गमान्।।1.17.27।।

वने in the forest, प्रव्रजत: sojourning, मत्तान् arrogant,मातङ्गान् अपि elephants also, गृह्णीयु: could capture, नर्दमाना: while roaring, नादेन with their sounds, विहङ्गमान् birds in flight, पातयेयुः could be made to fall down.

They could capture wild elephants sojourning in the forest and make the flying birds drop down screaming.

ईदृशानां प्रसूतानि हरीणां कामरूपिणाम्। शतं शतसहस्राणि यूथपानां महात्मनाम्।।1.17.28।।

कामरूपिणाम् of those who were capable of assuming any form at will, यूथपानाम् commanders of monkey forces, महात्मनाम् eminent, ईदृशानाम् of such, हरीणाम् monkeys, शतम् hundred, शतसहस्राणि hundred thousands, प्रसूतानि were born.

A crore of monkeys capable of assuming any form at will, great monkeys and commanders of monkey forces were created.

ते प्रधानेषु यूथेषु हरीणां हरियूथपा:। बभूवुर्यूथपश्रेष्ठा वीरांश्चाजनयन् हरीन्।।1.17.29।।

ते हरियूथपा: those commanders of monkey forces, हरीणाम् monkeys, प्रधानेषु among important ones, यूथेषु monkey forces, यूथपश्रेष्ठा: बभूवु: important monkeys were born, वीरान् herioc, हरीन् monkeys, अजनयन् created.

Those monkey commanders created heroic monkeys among the chief monkey clans who later proved the best among clanleaders.

अन्ये ऋक्षवत: प्रस्थानवतस्थु स्सहस्रश:। अन्ये नानाविधान्शैलान्भेजिरे काननानि च।।1.17.30।।

अन्ये some monkeys, सहस्रश: in thousands, ऋक्षवत: abounding in bears, प्रस्थान् plateaus on the top of mountains, अवतस्थु: dwelt, अन्ये some others, नानाविधान् various, शैलान् mountains, काननानि च forests also, भेजिरे inhabited.

Thousands of monkeys dwelt on the plateaus on the top of mountains abounding in bears. Some others inhabited various hills and forests.

सूर्यपुत्रं च सुग्रीवं शक्रपुत्रं च वालिनम्। भ्रातरावुपतस्थुस्ते सर्व एव हरीश्वरा:।।1.17.31।।

नलं नीलं हनूमन्तमन्यांश्च हरियूथपान्। 3 ते हरीश्वरा: these leaders of monkey forces, सर्वे all, भ्रातरौ two brothers, सूर्यपुत्रम् son of Sungod, सुग्रीवम् Sugriva, शक्रपुत्रम् Indra’s son, वालिनं च Vali also, नलम् Nala,नीलम् Neela, हनूमन्तम् Hanuman, अन्यान् other, हरियूथपान् leaders of monkey forces, उपतस्थु: dwelt near them.

All those leaders, Nala, Neela, Hanuman and others dwelt near those two brothers Sugriva, the offspring of Surya and Vali, the son of Indra.

ते तार्क्ष्यबलसम्पन्नास्सर्वे युद्धविशारदा:। विचरन्तोऽर्दयन्दर्पात्सिंहव्याघ्रमहोरगान्।।1.17.32।।

तार्क्ष्यबलसम्पन्ना: those endowed with the might of Garuda, युद्धविशारदा: wellversed in the art of warfare, ते सर्वे all of them, विचरन्त: moving around, दर्पात् due to arrogance, सिंहव्याघ्रमहोरगान् lions, tigers, mighty serpents, अर्दयन् tormented.

Endowed with the might of Garuda and wellversed in warfare, all of them moving around tormented ferouious lions, tigers and mighty serpents .

तांश्च सर्वान्महाबाहुर्वाली विपुलविक्रम:। जुगोप भुजवीर्येण ऋक्षगोपुच्छवानरान्।।1.17.33।।

महाबाहु: mighty armed, विपुलविक्रम: one with immense prowess, वाली Vali, तान् सर्वान् all of those, ऋक्षगोपुच्छवानरान् bears, Gopuchhas, monkeys, भुजवीर्येण with the strength of his
arms, जुगोप protected.

Mighty armed leader Vali endowed with immense prowess protected, with his strong arms all those bears, gopuchhas(cowtailed) and monkeys.

तैरियं पृथिवी शूरैस्सपर्वतवनार्णवा। कीर्णा विविधसंस्थानैर्नानाव्यञ्जनलक्षणै:।।1.17.34।।

शूरै: by the valiant, विविधसंस्थानै: having many forms, नानाव्यञ्जनलक्षणै: with various characteristic signs relating to the body and tribes, तै: by them, सपर्वतवनार्णवा with its mountains, forests, seas, इयं पृथिवी this earth, कीर्णा was pervaded.

Born in many forms wih various characteristics (relating to the body and tribe), they pervaded this earth with its mountains, forests and seas.

तैर्मेघबृन्दाचलकूटकल्पै: महाबलैर्वानरयूथपालै:।
बभूव भूर्भीमशरीररूपै स्समावृता रामसहायहेतो:।।1.17.35।।

मेघबृन्दाचलकूटकल्पै: resembling masses of clouds and mountain peaks,महाबलै: by those endowed with immense strength, भीमशरीररूपै: by those having fearful forms and countenances, तै: वानरयूथपालै: by commanders of the monkey forces, भू: earth, रामसहायहेतो: in order to assist Rama, समावृता बभूव became covered.

In order to assist Rama, this earth was filled with commanders of those who led the monkey forces resembling masses of clouds and mountains. They loan endowed with immense strength and fearful forms and countenances.

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीय आदिकाव्ये बालकाण्डे सप्तदशस्सर्ग:।।
Thus ends the seventeenth sarga of Balakanda of the holy Ramayana the first epic composed by sage Valmiki.

ಪರ್ವತ ಚಿತ್ರೆಗಳು

ಶ್ರೀ ಮದ್ ವಾಲ್ಮಿಕಿ ರಾಮಾಯಣ , ಪಂಪಾಪುರಾಣ ಪ್ರಕಾರ ಶ್ರೀ ಪಂಪಾಕ್ಷೇತ್ರ ಕಿಷ್ಕಿಂಧೆ ಯಲ್ಲಿ ಇರುವ ಪರ್ವತ್ರಗಳು ಅಪರ್ವತದಲ್ಲಿ ಇರುವು ಸುಪ್ರಸಿದ್ಧ ಗುಹೆಗಳು,

ಪರ್ವತ ಚಿತ್ರೆಗಳು

ಶ್ರೀ ಹೇಮಕೂಟ ಪರ್ವತ,
ಶ್ರೀ ಮಾತಂಗ ಪರ್ವತ,
ಶ್ರೀ ಋಶ್ಯಮೂಕ ಪರ್ವತ, ಮಲಯಗಿರಿ,  
ಶ್ರೀ ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾ ಅಂಜನಾದ್ರಿ ಪರ್ವತ,
ಶ್ರೀ ಮಾಲ್ಯವಂತ ಪರ್ವತ, ಪ್ರಸ್ರಣಗಿರಿ,  
ಶ್ರೀ ಗಂಧಮಾದನ ಪರ್ವತ,  

ಪ್ರ) ಶ್ರೀ ಹನುಮಂತದೇವರು ಜನ್ಮ ಮತ್ತು ಇತರ ವಿವರಗಳನ್ನು ಹೇಳುವ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕ ಗ್ರಂಥ ಯಾವದು ?
ಸ) : ಶ್ರೀ ಮದ್ ವಾಲ್ಮೀಕಿ ರಾಮಾಯಣ,

ಪ್ರ) ಶ್ರೀ ಹನುಮಂತದೇವರು ಜನ್ಮ ಬಗ್ಗೆ  ಶ್ರೀ ಮದ್ ವಾಲ್ಮೀಕಿ ರಾಮಾಯಣ ದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲೆಲ್ಲಿ ಯಾವ ಯಾವ ಕಾಂಡದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖ ವಿದೆ  ?
ಸ) :  ಬಾಲಕಾಂಡ, ಅರಣ್ಯಕಾಂಡ, ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾ ಕಾಂಡ,, ಸುಂದರಕಾಂಡ, ಉತ್ತರಕಾಂಡ ಗಳಲ್ಲಿ

ಪ್ರ): ಶ್ರೀ ಹನುಮಂತದೇವರು ಜನ್ಮಸ್ಥಳ ಯಾವದು ?
ಸ):  ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾ ನಗರ

ಪ್ರ): ಶ್ರೀ ಹನುಮಂತದೇವರು ತಂದೆ ತಾಯಿ ಹೆಸರು ?
ಸ): ತಂದೆ  ಕೇಸರಿ, ತಾಯಿ  ಅಂಜನಾದ್ರಿ,

ಪ್ರ) : ಯಾವ ದೇವತೆಯ ಅನುಗ್ರಹದಿಂದ ಶ್ರೀ  ಹನುಮಂತನು ಕೇಸರೀ, ಅಂಜನೀ ದಂಪತಿಗಳೆಗೆ ಜನಿಸಿದನು,
ಸ): ವಾಯುದೇವರ ಅನುಗ್ರಹದಿಂದ ಔರಸಪುತ್ರನಾಗಿ,

ಪ್ರ): ಇಲ್ಲಿ ಗುಹ ಎಂಬ ಪದಕ್ಕೆ ಏನು ಅರ್ಥ ,
ಸ)  ಪರ್ವತದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಗುಹ ಮತ್ತು ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾ ನಗರ ಪ್ರವೆಶ ದ್ವಾರ – ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾ,

ಪ್ರ): ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾ ನಗರ ಎಲ್ಲಿದೆ ?
ಸ):  ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ತುಂಗಭದ್ರಾ ನದೀ  ತಟದಲ್ಲಿ, ಪಂಪಾಕ್ಷೇತ್ರದಲಿ ಅಂತರ್ಭಾಗ ಉತ್ತದ ದಿಶದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಪಂಪಾಸರೋವರ ಪರಿಸರ ಪ್ರಾಂತವೇ ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾ ನಗರವಾಗಿ ತ್ರೇತಾಯುಗದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿ ಹೊಂದಿದ್ದು ಈ ಗಲೂ ಸಹಾ ಶ್ರೀ ರಾಮಾಯಣ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಯಾವರೀತಿಯಾಗಿ ಇತ್ತೋ ಅದೇರೀತಿಯಾಗಿ ಈ ಗಲೂ ಸಂರಕ್ಷಿತವಾಗಿದೆ ಈಗಲೂ ಸಹಾ ಆ ತ್ರೇತಾಯುಗದ ಎಲ್ಲಾ ಚಿನ್ಹಗಳನ್ನು ಯಥಾವತ್ತಾಗಿ ನೋಡಬೊಹುದು
ವರ್ತಮಾನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ನಾವು ಕರಿಯುವ ಹಂಪಿ ಯೇ ಆಗಿನಕಾಲದ ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾ ನಗರ ಆಗಿದೆ,